Atların ahıra hapsedilmesi hukuka aykırı bulundu

İstanbul 4. İdare Mahkemesi, İstanbul Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün sağlıklı atları karantinaya alma kararını haksız bularak iptaline karar verdi.

Adaların atlarında en fazla can kaybına neden olan şey, karantina nedeniyle ahırlara hapsedilmek oldu. 20 Aralık 2019’da ruam hastalığı gerekçesiyle İstanbul Valiliğince bütün adalarda bütün atlara 3 ay süreyle karantina konmuş, bu karar daha sonra 3 ay daha uzatılmıştı.

Ruam olduğu iddia edilen atların öldürülmesinden sonra, ruam testinde sağlıklı olduğu tespit edilen atları ahıra hapseden, üstelik ruamın görülmediği Burgazada ve Heybeliada’daki atları da kapsayan ve süresi normal karantina süresini fazlasıyla aşan bu karara karşı, Adaların Atları Platformu üyelerinin de aralarında bulunduğu Adalılar, sağlıklı atların karantinadan ölmemesi için dava açmıştı. Yürütmeyi durdurma istemli davada yürütme ne yazık ki durdurulmadı. En az 300 at, İBB tarafından satın alınmadan önce, ahırlara hapsedildikleri ve sahiplerince gereği gibi bakılmadıkları için öldü. İBB satın aldıktan sonra da ölümler aynı nedenle devam etti ve 2020 yılında toplam olarak en az 708 at İBB ahırlarında can verdi. Tamamen önlenebilir nedenlerle öldüler.

Geçen hafta sonuçlanan davada İstanbul 4. İdare Mahkemesi, İstanbul Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün sağlıklı atları karantinaya alma kararını haksız bularak iptaline karar verdi. (20/12/2019 tarih 197 sayılı kararın 1. ve 11. maddeleri iptal edildi. Dosya no 2020/343, esas 2021/415, karar tarihi 23.3.2021.) Bu karar, 19 Haziran 2020’ye kadar süren karantinanın yanlış olduğunu ve ruam olmayan atların ölümünden İstanbul Valiliği’nin birinci derecede sorumlu olduğunu gösteriyor. İstanbul Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, Ruam Hastalığına Karşı Korunma ve Mücadele Yönetmeliğini uygulanmadan, bu yönetmelik ihlal edilerek sağlıklı atarı karantinaya alıp ölmelerine neden oldu.

İdare Mahkemesi ayrıca, yasalarda atların faytona koşulmasını yasaklayan bir düzenleme olmadığı halde İl Mahalli Çevre Kurulu’nun aldığı bu yöndeki kararın kanuna aykırı olduğunu da tespit etti. Mahkeme, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin toplu ulaşım ile ilgili yetkisinin dışında görevlendirildiğini de söylüyor. Verilen genel yetki İBB’nin yetkisini aşıyor. Bu tespitler, Aralık 2019’da 105 atın ruam iddiasıyla öldürülmesi ile başlatılan süreçte asıl amacın atların iyiliği değil, sadece faytonları kaldırmak olduğunu, faytonları kaldırmak uğruna atların harcandığını da doğrular nitelikte.

İBB’nin gönderdiği atlar geri getirilmeli

İstanbul Büyükşehir Belediyesinin atları ve faytonları satın alma kararı (16 Ocak 2020, İBB Meclisinde oybirliğiyle alınan karar) ve satın alınan atların ücretsiz olarak ada dışına gönderilmesi kararı (13 Mart 2020, İBB Meclisinde oybirliğiyle alınan karar), İstanbul Valiliği İl Mahalli Çevre Kurulu’nun ruam gerekçeli bu karantina kararına dayandırılıyordu.

Karantinanın kanunlara aykırı şekilde konmuş olduğu mahkemece kabul edildiğinden İBB meclisinin atları satın alıp adadan sürme kararı da gerekçesini kaybetmiş oldu. Davanın istinafa gideceğini biliyoruz. Ama atların kaybedecek daha fazla zamanı yok. İBB’yi hatalardan bir an önce dönmeye, en azından ada dışına gönderdiği atlardan sağ kalanları adaya geri getirmeye davet ediyoruz.

Adaların atlarının hiç de doğru şekilde “sahiplendirilmediği”, Hatay Dörtyol ilçesine gönderilen 100 atın “kayıp” olmasıyla kamuoyu gündemine geldi. Sevkleri sahadan takip ederek, atların kasıtlı olarak izlenemeyecek şekilde gönderildiğini, bunun onların iyiliğine olmadığını, İBB ve Tarım Bakanlığı’nın bu konuda kusurlu olduğunu baştan beri söylüyoruz. İBB başta olmak üzere yetkili kurumlara başka çözüm önerilerini her türlü yoldan ilettik. Buna rağmen toplam 860 at ada dışına sürüldü.

Atlarla ilgili hatalar şimdi gün yüzüne çıkıyor. İBB baştan beri istediğimiz bazı şeyleri sonunda yapmaya başladı. Atların gönderildiği yerleri açıkladı. Kamuoyuna karşı “biz sevk ettikten sonra sorumlu Tarım Bakanlığıdır” dese de, İBB’nin de at gönderildiği yerlere denetim yaptığını duyuyoruz. Tarım Bakanlığı’ndan da denetimler yapılmaya başladı.

Hem İBB hem de Tarım Bakanlığı’nın bu denetim sonuçlarının bir an evvel, şeffaflıkla açıklanmasını istiyoruz. Atların ada dışına gönderilmesinin artık yasal gerekçesi yok. İstinaf mahkemesi sonuçlarını bekleyip daha da fazla vakit kaybedilmeden, atların adaya geri getirilmesini istiyoruz. Mesele kanunlara ve mahkeme kararına uymanın ötesinde, atlar için ölüm-kalım meselesi aslında.

İBB atları hapsetmemeli, ahırlarını yapmalı

Atların ahıra hapsedilmesinin yasal gerekçesi zaten yok. Kanunlara aykırı olduğu tespit edilen karantina 19 Haziran 2020’de zaten sona ermişti. Atların ahırdan çıkarılması önünde hiçbir engel olmadığı halde İBB’nin görevlileri onları ahır dışına çıkarmıyor ve bu atların ölümüne neden oluyor. Adada İBB elinde olan bütün atların ahır dışında düzenli dolaştırılmasını ve gerçekten reklamlardaki kadar iyi bakılmalarını istiyoruz.

Adalar ilçesinde imar planımız yok. İBB meclisi bu günlerde koruma amaçlı 1/5000’lik nazım imar planının strateji belgesini görüşecek. Planlarda Heybeliada ve Burgazada’da İBB uhdesindeki ahır arazilerinin ahır olarak korunması önem taşıyor. Israrla vurguladığımız bu husus planlara geçmiş, her adada yeniden ahır olması planlanıyor. Bu aşamada gelen mahkeme kararı dikkate alınarak, ahır alanlarının İBB’nin de söz ettiği “atlı hayat merkezi” için, atların sağlıkla yaşayabileceği, geri döndüklerinde adada huzur bulacakları nitelikte planlanmasını istiyoruz.