Yıl 2014.  Tıpkı İstanbul gibi, Amerika Birleşik Devletleri’nin resmen olmasa da fiilen baş şehri olan New York’un çiçeği burnunda belediye reisi Bill Blasio, şehrin hem süsü hem de mesire yeri olan Central Park’taki faytonların gideceğini ilan ediyor. “Faytonları derhal ve acımasız biçimde New York’tan defedeceğiz,” diyor.  “Bunlar insanca değiller, 2014 yılına ait değiller.  Bitti. Şimdi görün bakın nasıl yapacağız.” Belediye başkanı, at arabalarını eski görünümlü elektrikli araçlarla değiştireceğini, bunların hem çevreye daha uyumlu olacaklarını, hem de sürücülerin işsiz kalmalarını önleyeceklerini söylüyor.

Blasio ve onu destekleyen NYCLASS (Temiz, Yaşanır, Emniyetli Sokaklar için New York’lular) derneğinin bu çıkışına karşı, şehir sakinleri, faytoncular ve turistler, faytonların şehrin kimliğinin parçası oluklarını, 1858 yılından beri bu parkta New York’lulara hizmet ettiklerini, hatta parkın, bir faytonun içinde oturan yolculara en güzel manzarayı sunma amacı ile düzenlenmiş olduğunu anlatsalar da, laf dinletemiyorlar.

Faytoncular anlatıyor

Faytoncuların hikayeleri ve atları ile ilişkileri konusunda söyledikleri, hiç yabancı değil Adalı’lara.  Kendi de faytoncu olan At ve Fayton Derneği sözcüsünün dediğine göre, faytoncuların çoğu zaten atlarla beraber büyümüş oldukları için bu işi yapıyorlar.  Babası İrlanda’dan ABD’ye gelmiş, kendisi de 1987’den beri sürücülük yapıyor. “Çoğu faytoncu zaten kendisi arabasını kullanıyor, bütün hayatınca bunu yapmış, okuttukları çocukları, ev almak için girdikleri borçları var… İnsan hayatından bahsediyoruz burada,” diyor. Bir başka faytoncu “Biz emekçi insanlarız, bu zor bir zanaat; eğer bu karar geçer de elektrikliler girerse, karımı ve üç çocuğumu nasıl geçindiririm bilmiyorum,” diyor.

Kamunun dikkatini çeken, bazen bir sıcak dalgası sırasında bir atın ölümü ya da trafikte bunalan bir hayvanın kontrolden çıkması gibi olaylar, 2007’de bir belediye meclisi üyesinin atları yasaklama karar tasarısı vermesine neden olmuş. Konu Bill Blasio’nun seçim kampanyasında “Atların 2014 yılında hala bu şehirde olmaları kabul edilemez,” demesi ile alevleniyor ve NYCLASS Derneği bu vaadin baş destekçisi oluyor.

Öte yandan faytoncular atlara kötü davranıldığı iddialarını reddediyorlar; atlarına iyi baktıklarını, zaten bu konuda sıkı düzenlemeler olduğunu, hem Hayvanları Koruma Derneği, hem polis, hem de park görevlileri tarafından denetlendiklerini, sağlık karneleri ve Tüketiciler Dairesi’nden ehliyetleri olduğunu anlatıyorlar.

Para, siyaset ve güç

Yıl 2015.  Faytonların popülerliği karşısında Bill Blasio bir adım geri çekilmeye mecbur kalıyor. Bu kez, “Parktaki 220 atın sadece üçte biri kalsın, bu geri kalanlar için de Parkın içinde onlara bir küçük ahır yapalım, hem atlar trafiğe girmesinler, hem de faytoncu kadınlar ve erkekleri korumuş olalım” diyor. Ancak faytoncular bunun arkasında başka bir oyun olduğunu, Blasio’nun seçim kampanyasına 600.000 dolar yardım yapmış olan bazı siyasi çevreleri memnun etmek için bunu önerdiğini, asıl meselenin ise, hayvanların ahırlarının bulunduğu Batı Yakası tarafındaki gayrimenkulün cazibesi olduğunu ve NYCLASS’in ahırları satın almak istediğini söylüyorlar. 

Yüzlerce insana iş sağlayan bu sektörde kendisi 11 yıldır, babası 40 yıldır çalışan bir arabacı, atların parktaki ahırlarda çok iyi bakıldıklarını anlatıyor ve eğer Belediye Başkanı’nın dediği olursa insanların işsiz kalacağını vurguluyor. Belediye Meclisi’nde de bazı üyeler bu konuda hassasiyet gösteriyorlar.

Yıl 2016.

29 Nisan 2016.

https://www.ny1.com/nyc/all-boroughs/politics/2016/04/28/documents-shed-light-on-how-de-blasio-administration-angled-to-end-horse-carriage-industry

New York Belediye Başkanı Bill Blasio’nun faytonları yasaklama girişimi hukuki incelemeye alınıyor. Bilgilenme Hakkı kapsamında elde edilen belgelerde, fayton karşıtı NYCLASS Derneğinin, elektrikli araçların sahiplerine ve belediyeye faytonlardan daha büyük kazanç getireceklerini ileri süren sunuları, belediye yetkililerine e-postalar aracılığı ile yapılan baskılar ve faytonların yasaklanması için yapılan on binlerce dolarlık bağışlar ortaya çıkıyor.

30 Nisan 2016.

https://www.ny1.com/nyc/all-boroughs/politics/2016/04/29/horse-carriage-drivers-point-to-newly-released-documents-as-proof-that-proposed-ban-was-more-about-the-land

Bilgilenme Hakkı altında (bir yıllık bir gecikme ile) elde edilen belgelerde, NYCLASS’ın, ahırların bulunduğu bölgeyi imara açma durumunda, belediyenin daha yüksek vergiler toplama imkanına sahip olacağını savunduğu ortaya çıkıyor. NYCLASS’in kurucularından birinin ise, Blasio’nun seçim kampanyasına büyük bir bağış yapmış olduğu anlaşılıyor.

Sonuç

Belediye başkanı Bill Blasio, faytonların yasaklanması önergesini belediye meclisine sunmuyor. Meclisten geçmeyeceği anlaşılan bu taslak rafa kaldırılıyor. Faytonlar bugün de Central Park’talar.

17 Temmuz 2017’de NYCLASS Derneği faytonların yasaklanması iddiasından geri çekiliyor. Sektörde atların sağlıkları ve trafiğin yoğun olduğu yerlerde atların bulundurulmaması ile ilgileneceklerini ilan ediyor.
Bugün, New York’ta atlar Parkın dışında mı yoksa içinde mi sıraya girip yolcu beklesinler, bu tartışılıyor… Arabacılar da gösterilen yerin yokuş aşağı olduğunu, bu nedenle koşulu hayvanların orada uzun süre durmalarının çok yorucu olduğunu söyleyerek karşı çıkıyorlar.

Adalar’da faytonların yasaklanması hikayesi de, pekala buna benzer bir biçimde sonuçlanabilir! Faytoncular, tüm Adalılar ve İstanbul halkı ile birlikte, bu zanaatı, hayvanlarla insanların yan yana yaşayabildikleri, sağlıklı, saygılı bir düzeni, kurup koruyabilirler. İmar projelerini, rant beklentilerini boşa çıkarabilirler!

Bu yazı, zikredilen bağlantılardaki malzemenin biraz kısaltılarak çevirisinden oluşmaktadır. Ek olarak  https://newyork.cbslocal.com/2015/11/25/de-blasio-horse-carraiges/  sayfasından yararlanılmıştır. Başlıklar bana aittir.

Ayşe Erzan